Let op! Door problemen bij de praktische invulling van de nieuwe NEN 7244-7 sluit de werkwijze zoals die in deze VWI wordt beschreven niet aan bij de actuele norm.

Voorbereiding

Stap 1

Voor en tijdens de werkzaamheden moet ook aan onderstaande voorwaarden worden voldaan:

• In het werkplan staat aangegeven hoe je de beproeving(en) moet uitvoeren:
  • met een overdrukmeting
  • met een verschildrukmeting of
  • visuele inspectie (afsoppen).
• Kijk ook in het werkplan of de dichtheidsbeproeving met lucht of inert gas uitgevoerd moet worden.
• Dek leidingdelen, appendages en hulpstukken voor 100% geheel af met grond of zand.
• Is dit niet mogelijk, scherm dan de niet afgedekte delen in overleg met de netbeheerder af om invloed van temperatuursveranderingen op de resultaten van de meting te voorkomen.
• Zet onafgedekte leidingdelen, die niet trekvast zijn uitgevoerd, zó goed vast dat ze niet kunnen verplaatsen tijdens de beproeving.

Let op!

• Gebruik bij voorkeur digitale dichtheidsbeproevingsapparatuur die automatisch corrigeert voor veranderingen in de grondtemperatuur en de atmosferische druk.
• Gebruik je andere dichtheidsbeproevingsapparatuur? Dan moet je zelf correcties uitvoeren. Kijk in de bijlage (punt 1.2) hoe je dat moet doen.
• Je mag de visuele inspectiemethode (afsoppen) alleen gebruiken bij:
  • montageverbindingen (verbindingen tussen de nieuwe en bestaande leiding)
  • saneringswerkzaamheden waarbij de werkmethode ‘Gas meenemen’ wordt gebruikt
  • reparaties/ herstelwerkzaamheden
  • verbindingen in meet- en regelstations.
• Als de dichtheidsbeproeving klaar is en de leiding is in bedrijf genomen, dan moet er binnen 3 maanden een bovengrondse lekdetectie worden uitgevoerd.

Uitvoering

Voer stap 2A , stap 2B of stap 2C uit.

Stap 2A

Dichtheidsbeproeving volgens de verschildruk- of overdrukmethode voor HD- en LD-leidingen en HD-aansluitleidingen met leidinginhoud > 0,157 m³.

• Gebruik je de verschildruktmethode? Dek dan het referentievat op dezelfde manier met grond of zand af als de leidingsectie die je gaat beproeven. Zo zijn de temperatuurveranderingen van de leiding dezelfde als die van het referentievat. Zorg dat de inhoud van het referentievat ten minste 1500 keer de inhoud van de verbindingsslang is tussen het referentievat en de verschildrukmeter.
• Gebruik je de overdrukmethode? Meet de grondtemperatuur op een plaats die dezelfde temperatuur heeft als het beproevingsmedium (lucht of inert gas).
• Voer een Laatste Minuut Risico Analyse (LMRA) uit.
• Tref de noodzakelijke veiligheidsmaatregelen.
• Koppel de leidingsectie die je gaat beproeven, los van de bestaande gasvoerende leiding. Je mag ook een steekflens gebruiken.
• Sluit de leidingsectie af. Gebruik eindkappen of flenzen die sterk genoeg zijn voor de beproevingsdruk.
• Zijn er afsluiters in de leidingsectie die je gaat beproeven? Open ze.
• Maak aansluitmogelijkheden voor het beproevingsmedium en voor de meetapparatuur.
• Sluit de meetapparatuur veilig en lekdicht aan op de leidingsectie die je gaat beproeven. Houd de aansluitleidingen zo kort mogelijk en breng zo weinig mogelijk verbindingen aan.
• Inspecteer de aangesloten instrumenten, leidingen en verbindingen op dichtheid.
• Scherm de meetapparatuur zoveel mogelijk af tegen zoninstraling, wind of andere weersinvloeden.
• Zorg dat onbevoegden er niet bij kunnen.
• Breng de leidingsectie, en een eventueel referentievat, op de beproevingsdruk en koppel de compressor/pomp los.
• Meet regelmatig de druk van het beproevingsmedium. Als de druk van het beproevingsmedium gedurende 30 minuten niet meer dan 3 mbar verandert, kun je de beproeving starten. Dit stabiliseren kan soms wel 24 uur duren afhankelijk van inhoud, materiaalsoort, buisdiameter, luchttemperatuur van de compressor, beproevingsdruk enz.
• Start de dichtheidsbeproeving.
  • Gebruik je de verschildrukmethode? Meet de grondtemperatuur. Doe dat voordat je begint én als je klaar bent met de drukbeproeving. Schrijf de temperatuur op. Onderbreek de verbinding tussen de leidingsectie en het referentievat door tussenschakeling van een registrerende drukverschilmanometer op het moment dat de temperatuur en druk in de leidingsectie en het referentievat niet meer verandert.
  • Gebruik je de overdrukmeetmethode? Meet de grondtemperatuur én de atmosferische druk. Doe dat voordat je begint én als je klaar bent met de drukbeproeving. Schrijf de temperatuur en druk op.
• Beproef de leidingsectie op dichtheid. Meet, registreer en beoordeel de stabiliteit van de druk in de leidingsectie. Kijk in de bijlage (punt 1.1) hoe lang je moet beproeven.
• Beoordeel het resultaat van de beproeving:
  • Bepaal de opgetreden drukverandering gedurende de werkelijke beproevingsduur, waarbij je zo nodig rekening houdt met eventueel opgetreden veranderingen in de grondtemperatuur en/of de atmosferische druk. Als je gebruik maakt van digitale apparatuur, die daarop automatisch corrigeert, hoef je dat zelf niet meer te doen. Als je van andere apparatuur gebruik maakt, moet je de gemeten drukdaling wel zelf corrigeren. Kijk in bijlage (punt 1.2) hoe je dan de werkelijke drukdaling moet uitrekenen.
  • Is de (automatisch) gecorrigeerde drukdaling kleiner dan de waarde van het beproevingscriterium? Dan wordt de leidingsectie als gasdicht beschouwd.
  • Is de (automatisch) gecorrigeerde drukdaling groter dan de waarde van het beproevingscriterium, maar niet groter dan 1,5 x de waarde ervan? Beproef dan 2x zo lang. Is de drukdaling na deze verlengde beproeving kleiner dan de herberekende waarde van het beproevingscriterium (= 2 x de waarde van het oorspronkelijk beproevingscriterium), dan wordt de leidingsectie als gasdicht beschouwd.
  • Is de (automatisch) gecorrigeerde drukstijging ≤ 3 mbar, dan mag de leiding als gasdicht worden beschouwd. Is de (automatisch) gecorrigeerde drukstijging > 3 mbar, dan moet je de drukbeproeving opnieuw uitvoeren.
  • In alle andere gevallen is beproefde leidingsectie ‘niet gasdicht’.
• Ga je de beproefde leidingsectie in bedrijf nemen? Volg hiervoor de bedrijfsinstructies van de desbetreffende netbeheerder.
• Hef de genomen veiligheidsmaatregelen op.

Stap 2B

Dichtheidsbeproeving volgens de overdrukmethode voor HD-aansluitleidingen, die niet aangesloten zijn op de hoofdleiding én de leidinginhoud ≤ 0.157 m3 is.

• Breng de leidingsectie op de beproevingsdruk (zie tabel 2 in de bijlage) en koppel de compressor/pomp los.
• Meet regelmatig de druk van het beproevingsmedium. Als de druk van het beproevingsmedium gedurende 30 minuten niet meer dan 3 mbar verandert, kun je de beproeving uitvoeren. Is de gebruikte manometer niet geschikt om 3 mbar drukverschil te registreren, dan mag er gedurende 30 minuten geen zichtbaar drukverschil zijn.
• Beproef de leiding op dichtheid volgens de overdrukmethode. Kijk in tabel 3 in de bijlage hoe lang de beproevingstijd minimaal moet zijn.
• Zorg dat de temperatuur van het beproevingsmedium constant blijft, zodat de meting van de grondtemperatuur nu niet nodig is.
• Beschouw de HD-aansluitleiding als lekdicht, wanneer er geen zichtbare drukdaling optreed tijdens de beproevingstijd. Bij een manometer met een afleesnauwkeurigheid ≤ 3 mbar is een drukdaling van maximaal 3 mbar toegestaan.
• Hef de genomen veiligheidsmaatregelen op.

Opmerking: Door een praktische werkwijze te hanteren, wijkt deze methode af van de (oude) norm NEN 7244-7. De duur van de dichtheidsbeproeving is langer dan de norm feitelijk voorschrijft.

Stap 2C

Dichtheidsbeproeving volgens de visuele inspectiemethode

• Voer een Laatste Minuut Risico Analyse (LMRA) uit.
• Tref de noodzakelijke veiligheidsmaatregelen.
• Controleer of je bij de verbindingen in de leidingsectie kunt komen en of :
  • ze niet beschadigd zijn.
  • er geen vet, verf, bekleding, bescherming of andere belemmeringen op zit.
• Gebruik een lekzoekmiddel dat door de gasnetbeheerder is goedgekeurd.
• Voer de dichtheidsbeproeving uit met aardgas. Gebruik de bedrijfsdruk van het deelnet waaraan de leiding die je gaat beproeven, zal worden gekoppeld.  Laat de leidingsectie die je gaat beproeven onder netdruk brengen.
• Controleer de gasdichtheid van de verbindingen gedurende 5 minuten na het aanbrengen van het lekzoekmiddel.
• De leidingsectie is gasdicht als je geen lekkage ziet.
• Ben je klaar bent met de dichtheidscontrole? Haal de lekzoekvloeistof weg door de leiding schoon te spoelen met water.
• Hef de genomen veiligheidsmaatregelen op.

Beëindiging

Stap 3

Meld je werk gereed volgens de geldende bedrijfsafspraken

• Meld aan de WV dat het werk klaar is.
• Laat de werkplek netjes en veilig achter.

Let op! De compressor of pompinstallatie moet voldoen aan een aantal voorwaarden:

• Hij is krachtig genoeg om de beproevingsdruk te leveren en heeft een geschikte manometer.
• Slangen en koppelingen zijn geschikt voor het beproevingsmedium (lucht of inert gas) en de druk.
• Ga je een kunststofleiding beproeven? Dan mag de temperatuur van het beproevingsmedium (lucht of inert gas) maximaal 40 ºC zijn. Is het medium warmer? Dan moet je het koelen.
• De beproevingsapparatuur moet aan de volgende voorwaarden voldoen:
  • De meetapparatuur kan de beproevingsdruk weerstaan.
  • Manometers hebben een geldig kalibratie-certificaat.
• Zie tabel 2 in de bijlage voor aanbevolen waarden van de beproevingsdruk voor de verschillende deelnetten.
• Zie de tabellen 4 en 5 in de bijlage voor aanbevolen waarden van de specificaties van de drukmeetinstrumenten.

Bijlagen

 Bijlage 1 – Technische uitwerking van de drukbeproeving

1. Hoofdleidingen: drukbeproeving volgens de overdruk- of verschildrukmethode

1.1  Voorbereiding

• Voer de drukbeproeving uit met lucht of inert gas.
• Bepaal achtereenvolgens:
  • 1e. het kleinst afleesbare drukverschil van de beproevingsmanometer (R)
  • 2e. de meetkundige inhoud van de te beproeven leidingsectie (I)
  • 3e. de minimum beproevingsduur (t_min) volgens: t_min = I . MOP . R / P_w . Q_l
• t_min = minimum beproevingstijd                              [h]
• I =  inhoud van de te beproeven leidingsectie    [m3]
• MOP =  maximale bedrijfsdruk (absolute waarde)       [(m)bar (abs)]
• p_w =  beproevingsdruk (absolute waarde)                [(m)bar (abs)]
• R =  het kleinst afleesbare drukverschil van de beproevingsmanometer                                 [mbar]
• Q_l = grenswaarde van de lekgrootte                                  [dm3(n)/h]

De waarden van de MOP en de maximaal toelaatbare beproevingsdruk voor de onderscheiden deelnetten, staat in Tabel 1. Voor aanbevolen waarden van de beproevingsdruk zie punt 3 van deze bijlage.

Tabel 1: Maximale bedrijfdruk en maximale beproevingsdrukken

De kleinste waarde die voor R in de bovenstaande formule mag worden ingevuld is 3 mbar, ook als je op de beproevingsmanometer kleinere drukverschillen kunt aflezen. Als grenswaarde van de lekgrootte Q_l voor HD- en LD-leidingen en HD-aansluitleidingen (leidinginhoud ≥ 0,15 m³) geldt 5 dm³/h. De waarde die met de bovenstaande formule voor t_min is berekend, mag niet kleiner zijn dan 0,083 uur (5 minuten). Als de uitkomst kleiner is dan deze waarde geldt: t_min = 0,083 uur.

Het is ook mogelijk de beproevingstijd te bepalen met een rekentool. Via de link https://www.kiwa.com/nl/nl/over-kiwa/specialistische-services/kiwa- technology/downloads/ is deze Dichtheidsbeproevingtool als zip-bestand te downloaden. Het gebruik van deze tool wijst zichzelf.

1.2 Beoordeling

• Bepaal de werkelijke beproevingstijd (t_werk).
• Bepaal het beproevingscriterium (Δp_max = maximaal toelaatbare drukdaling) in mbar volgens: ∆p_max = t_werk / t_min ∙ R

• Bepaal de opgetreden verandering van de absolute druk in de beproefde leidingsectie in mbar volgens: ∆p = (p_w,aanvang – p_w,eind) ∙ 1000  (p_w in bar)

• ∆p = (p_w,aanvang – p_w,eind) (p_w in mbar)Als de beproeving is uitgevoerd volgens de overdrukmethode en de waarde van p_w is gemeten als overdruk van het beproevingsmedium, dient de meetwaarde gecorrigeerd te worden voor de eventueel opgetreden verandering in de atmosferische druk volgens: ∆p_corr = ∆p + (p_amb,aanvang – p_amb,eind)

• Als de beproeving is uitgevoerd volgens de overdrukmethode, moet de opgetreden verandering van de absolute druk in de leidingsectie aanvullend gecorrigeerd worden voor een eventueel opgetreden verandering in de temperatuur (T in °C) van het beproevingsmedium , volgens:

∆p_corr,aanv = ∆p_corr + p_w,aanvang ∙ (Teind – Taanvang) / (273 + Taanvang) ∙ 1000 (p_w in bar)

∆p_corr,aanv = ∆p_corr + p_w,aanvang ∙ (Teind – Taanvang) / (273 + Taanvang)                 (p_w in mbar)

Blootstelling aan stoffen in de verontreinigde bodem kan de gezondheid ernstige schade toebrengen.

Definitie urgente storingen en calamiteiten: Verstoringen waarbij grote maatschappelijke onrust ontstaat of direct gevaar dreigt voor mensen en/of sprake is van bijvoorbeeld ongecontroleerde gasuitstroom, die onmiddellijk ingrijpen verlangen om de situatie veilig te stellen.

OPMERKING: De sector volgt de in 2018 verschenen CROW 400 en geeft daar een invulling aan in de Arbocatalogus. De voorgestelde werkwijze bij werkzaamheden in de bodem bij urgente storingen en calamiteiten is uitgewerkt voor de Arbocatalogus van de Netwerkbedrijven.

Blootstelling aan stoffen in verontreinigde bodem kan de gezondheid ernstige schade toebrengen.

Beschrijving: de gevolgen van struikelen en uitglijden variëren van blauwe plekken en kneuzingen tot ernstige breuken. Soms kan dit leiden tot blijvend letsel.

Blootstelling aan een geluidsniveau boven 80 dB(A) kan onomkeerbare gehoorschade opleveren.

Beschrijving: Duwen en trekken kunnen leiden tot klachten aan onderrug en schouder en klachten zoals pijn, vermoeidheid en ook tot aandoeningen aan spieren, pezen, banden en gewrichten. Het ontstaan van deze klachten is afhankelijk van het gewicht, de frequentie, de duur van de belasting en de houding.

Beschrijving: Tillen en dragen kunnen (blijvende) aandoeningen geven aan de rug, spieren en gewrichten zoals lage rugpijn, hernia, artrose van de heup of knie. Dit is afhankelijk van het gewicht, de vorm van het object, de frequentie en de houding. Tijdens het dragen is er kans op struikelen of vallen.

Beschrijving: Stoten kan leiden tot lichamelijk letsel.

Beschrijving: Lichamelijk letsel als gevolg van onbedoeld contact met verkeersdeelnemers.

Beschrijving: Bij montagewerkzaamheden in putten en sleuven is er kans op inkalven van het talud of bezwijking van de grondkering. Ook de hoogte van het grondwaterpeil, regenval en of het geroerde of ongeroerde grond betreft, zijn belangrijke factoren.

Beschrijving: De risico’s zijn verstikkingsgevaar, brand- en explosiegevaar, gevaar voor bedwelming of vergiftiging en elektrocutie.  De beperkte vluchtweg verhoogt het risico.

Beschrijving: het oplopen van een besmetting in gebieden of op plaatsen die door de overheid als risicogebied zijn aangewezen.

Beschrijving: blootstelling aan koude, warmte, fel zonlicht (uv-straling), storm en rukwinden met als gevolg fysieke schade zoals bevriezing, verbranding, verstoring van de warmtebalans, zonnesteek en het risico op huidkanker en letsel als gevolg van harde windstoten.