Voordat u begint

• Ga na of er een veiligheidsklasse is vastgesteld voor de opgedragen werkzaamheden, of dat is vastgesteld dat er geen veiligheidsklasse van toepassing is. De voor uw werkzaamheden geldende veiligheidsklasse of de conclusie dat geen veiligheidsklasse van toepassing is, krijgt u bij uw opdracht.
• Als er geen veiligheidsklasse is vastgesteld en ook niet vaststaat dat er geen veiligheidsklasse van toepassing is, start u niet met de werkzaamheden en neemt u contact op met uw leidinggevende.
• Zorg dat u geïnformeerd bent inzake de vastgestelde veiligheidsklasse en de te nemen maatregelen.
• Indien de vastgestelde veiligheidsklasse “geen veiligheidsklasse” is, neemt u alleen de bekende basismaatregelen (werken volgens basishygiëne).
• Indien de vastgestelde veiligheidsklasse Oranje, Rood of Zwart is, dient er ook een V&G plan of instructie van het werk op het werk aanwezig te zijn.
• Stel vast of de in het V&G plan of instructie voorgeschreven noodzakelijke deskundigheid (DLP of DLP-R) en middelen aanwezig zijn.
• Indien er sprake is van samenwerking met een externe aannemer kan ook de veiligheidskundige van de aannemer de te nemen veiligheidsmaatregelen op de locatie bepaald hebben.
• Let op: er kunnen naast arbo/veiligheidsmaatregelen óók milieumaatregelen mogelijk zijn (bijv. BUS melding).

Tijdens het werk

• Werk niet in sterk verontreinigde bodem als het anders kan.
• Hanteer de regels voor de basishygiëne: werk altijd met een bedekte huid dus draag (bij voorkeur hoge) schoenen of laarzen, bedrijfskleding en handschoenen.
• Voorkom stofvorming door grond vochtig te houden.
• Niet roken, eten en drinken tijdens de werkzaamheden.
• Indien veiligheidsklasse Oranje, Rood of Zwart: werk volgens het aanwezige V&G plan of instructie en volg de aanwijzingen van de DLP-(R) op.
• Gebruik de in het V&G plan of instructie voorgeschreven PBM’s en spreek elkaar aan op de naleving van de gedragsregels.
• Bij onverwachte afwijkingen in de bodem onderbreekt u de werkzaamheden, zorgt dat iedereen afstand neemt en informeert u de DLP-(R) of bel uw leidinggevende.  U kunt verontreinigde bodem herkennen aan:
  • Vreemde geuren en kleuren;
  • Onwel worden (hoofdpijn, misselijkheid, tinteling op de tong, huiduitslag, duizeligheid)
  • Bodemvreemde materialen zoals asbest, puin, asfalt en afval;
  • Aanwezigheid van drijflagen (olie);
  • Aantasting van bestaande kabels en leidingen;
  • Aanwezigheid van verpakkingen van chemische stoffen;
  • Geheel of gedeeltelijk afgestorven begroeiing;
  • Of als u weet dat er bodemverontreinigde activiteiten hebben plaatsgevonden op de locatie.

Na afloop van het werk en bij onderbreking van het werk

• Volg de beschreven procedures uit het V&G plan of instructie. Was tenminste uw handen met water en zeep.
• Voorkom verontreiniging buiten de werkplek, o.a. de plek waar u pauze houdt. Bij pauzes en na afloop van het werk aanhangend vuil verwijderen en/of de overall en vuile schoenen/laarzen uitdoen.
• Na afloop PBM’s (overall) uitdoen, gereedschap en schoenen/laarzen goed schoonmaken.
• Bij gebruik van katoenen overalls geldt dat deze overalls alleen door de werkgever (industrieel) gewassen mogen worden (niet toegestaan om de overalls thuis te wassen).

Maatregelen medewerker werkvoorbereiding

• Zorg dat u bekend bent met de beschikbare bronnen voor het vooronderzoek.
• Stel, aan de hand van een vooronderzoek, de voorlopige veiligheidsklasse van de bodem vast (NEN 5725 of gelijkwaardig).
• Voorkom bij nieuwe aanleg zoveel mogelijk dat in sterk verontreinigde bodem (milieu) of in een bodem met veiligheidsklasse Rood of Zwart wordt gewerkt (alternatief tracé of werkwijze).
• Beschrijf bij veiligheidsklassen Oranje, Rood of Zwart de aangetroffen stoffen en bijbehorende concentraties en neem deze op in een V&G plan “ontwerp”.
• Bij veiligheidsklassen Oranje, Rood en Zwart bepaalt een deskundige welke maatregelen moeten worden genomen en legt deze vast in een V&G plan of instructie.
• Bespreek het vooronderzoek, de resultaten en het eventuele V&G plan of instructie (uitvoering of ontwerp) bij de overdracht of aanbesteding van het werk.

Maatregelen organisatie tegen blootstelling aan stoffen in verontreinigde bodem bij gepland werk

• Zorg ervoor dat medewerkers in uitvoering een basistraining ‘verontreinigde bodem’ hebben gevolgd (ingaan op specifieke taken voor uitvoering. Hierin moeten minimaal de volgende onderwerpen zijn behandeld: waarnemen van risico-verhogende bodemvreemde bestanddelen, weten hoe te handelen bij calamiteiten, regels ten aanzien van het herstellen van verschillende bodemlagen, inzicht in verantwoordelijkheden van de betrokken partijen, gezondheidsrisico’s bij werken in verontreinigde grond, indeling in veiligheidsklassen, blootstellingsroutes, uitvoeringsmaatregelen en elkaar aanspreken. De basistraining wordt minimaal 1 x per 5 jaar verzorgd (tijdsindicatie 4 uur).
• Zorg dat de medewerker die belast is met het vooronderzoek geïnstrueerd is hoe hij dit vooronderzoek moet uitvoeren en vastleggen.
• Bespreek met de betrokken medewerkers regelmatig het thema verontreinigde bodem in bijvoorbeeld toolboxen (1x per jaar).
• Zorg ervoor dat de medewerkers beschikken over de juiste middelen zoals hoge schoenen, laarzen, geschikte bedrijfskleding, handschoenen.
• Zorg ervoor dat de benodigde deskundigheid (expertise) 24/7 kan worden ingezet indien dit nodig is.
• Zorg ervoor dat de medewerkers die mogelijk werkzaamheden gaan verrichten in bodem met veiligheidsklasse Rood en Zwart, medisch geschikt zijn (bijv. GPO). Medische keuring (type A en/of B) met een frequentie die wordt vastgesteld door de bedrijfsarts.
• Geef het goede voorbeeld ten aanzien van de gedragsregels en neem barrières weg die een goede uitvoering ten aanzien van verontreinigde bodem in de weg staan.
• Neem afwijkingen en signalen van medewerkers serieus en laat deze altijd onderzoeken.
• Biedt een sociaal veilige omgeving waarin medewerkers hun zorgen kunnen uiten ten aanzien van verontreinigde bodem.

Verwijzingen naar wet- en regelgeving

• Arbowet o.a. art. 3 (rangorde voor typen te treffen maatregelen), art. 5 (RI&E), art. 10 (derden), art. 18 (arbeidsgezondheidskundig onderzoek).
• Arbobesluit Hoofdstuk 4 Gevaarlijke stoffen en biologisch agentia o.a. afd. 4.2 inzake Carcinogene en Mutagene-stoffen.
• Arbobesluit Hoofdstuk 2, Afdeling 5 “Bouwproces” o.a. art. 2.28, 2e lid onder b.
• Wet Bodembescherming o.a. art. 13, 27, 28, 39, 39A t/m 39F.
• Besluit – en Regeling Uniforme Saneringen.
• Besluit – en Regeling bodemkwaliteit.
• Circulaire bodemsanering 2013.

Hulpmiddelen

• Achtergrondinformatie is te vinden in CROW 400 en AI-blad-22 (Werken met verontreinigde grond en verontreinigd grondwater).
• Op www.bodemplus.nl vindt u de erkende Kwalibo-gecertificeerde bedrijven.
• BUS-melding (Besluit Uniforme Sanering) bij een geval van ernstige bodemverontreiniging: meer dan 25 m3 bodemvolume grond en/of meer dan 100 m3 grondwater dat sterk is verontreinigd en is ontstaan voor 1987 en voldoet aan de criteria van de Regeling Uniforme Saneringen.
• Een plan van aanpak of saneringsplan bij o.a. een nieuw geval van bodemverontreiniging: alle bodemverontreiniging die is ontstaan na 31 december 1986 ongeacht de concentratie.